Θεραπείες Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής
text
Η παρακολούθηση της ωορρηξίας στον κύκλο της γυναίκας γίνεται με υπερηχογραφήματα και μετρήσεις των ορμονών οιστραδιόλης (Ε2) και LH στο αίμα, ούτως ώστε να μπορεί να εντοπιστεί με μεγάλη ακρίβεια η ημέρα της ωορρηξίας.
Επομένως γίνεται από το ζευγάρι προγραμματισμένη συνουσία ακριβώς την ημέρα που η γυναίκα κάνει ωορρηξία.
Είναι μια απλή θεραπεία της Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής, που εφαρμόζεται σε ζευγάρια με ανεξήγητη υπογονιμότητα. Διακρίνεται σε ομόλογη όταν χρησιμοποιείται σπέρμα του συζύγου ή συντρόφου και σε ετερόλογη όταν χρησιμοποιείται σπέρμα τρίτου δότη.
- Ομόλογη Σπερματέγχυση
Απαραίτητες προϋποθέσεις για να δώσει η θεραπεία της Σπερματέγχυσης καλά ποσοστά επίτευξης εγκυμοσύνης, είναι να έχει η γυναίκα υγιείς και βατές σάλπιγγες και το σπέρμα του συζύγου/συντρόφου να έχει αρκετά καλές παραμέτρους.
Η σπερματέγχυση μπορεί να γίνει στον φυσικό κύκλο της γυναίκας, ωστόσο προκειμένου να αυξήσουμε τα ποσοστά επιτυχίας, προκαλούμε ήπια φαρμακευτική διέγερση των ωοθηκών, με στόχο να παραχθούν 2 με 3 ωοθυλάκια.
Η παρακολούθηση του κύκλου γίνεται με υπερηχογραφήματα και με μετρήσεις των ορμονών οιστραδιόλης και LH στο αίμα. Με τον τρόπο αυτόν παρακολουθούμε τη σωστή ανάπτυξη των ωοθυλακίων.
Την ημέρα της ωορρηξίας, η οποία είτε εντοπίζεται επακριβώς με έλεγχο των ενδογενών ορμονών, είτε προκαλείται φαρμακευτικά, γίνεται ειδική επεξεργασία του σπέρματος και κατόπιν τοποθετείται μέσα στην μήτρα με έναν λεπτό, εύκαμπτο καθετήρα. Έτσι αυξάνονται οι πιθανότητες το σπέρμα να φτάσει στις σάλπιγγες, όπου γίνεται φυσιολογικά η γονιμοποίηση του ωαρίου.
Στατιστικά η θεραπεία με ενδομήτρια σπερματέγχυση έχει καλύτερα αποτελέσματα όταν η γυναίκα είναι κάτω από 38 ετών.
- Ετερόλογη Σπερματέγχυση
Όταν ο σύζυγος / σύντροφος δεν μπορεί να παράγει καθόλου σπέρμα, τότε χρησιμοποιείται σπέρμα από δότη.
Η θεραπεία της ετερόλογης σπερματέγχυσης, στη γυναίκα, γίνεται ακριβώς με τον ίδιο τρόπο, όπως και στην ομόλογη σπερματέγχυση.
Την ημέρα που προκαλείται η ωορρηξία, αποψύχονται από την τράπεζα σπέρματος 1 με 2 αμπούλες κατεψυγμένο σπέρμα που έχει προέλθει από δωρεά, και τοποθετείται απ’ ευθείας στη μήτρα.
Δείτε επίσης: Δωρεά Σπέρματος & Νομικό Πλάισιο
Η θεραπεία αυτή χρησιμοποιείται σε γυναίκες στις οποίες αντενδείκνυται η χρήση των φαρμάκων που προκαλούν διέγερση των ωοθηκών, όπως π.χ. όταν οι ωοθήκες δεν ανταποκρίνονται στα φάρμακα αυτά και συνεπώς δεν μπορούν να παράγουν ωάρια.
Ένας άλλος λόγος είναι όταν αντενδείκνυται η αύξηση της οιστραδιόλης, όπως π.χ. εάν υπάρχει ιστορικό καρκίνου του μαστού. Οιστραδιόλη είναι η ορμόνη που παράγεται από τα ωοθυλάκια. Με την χορήγηση των φαρμάκων (FSH) προκαλείται ανάπτυξη πολλαπλών ωοθυλακίων. Σαν αποτέλεσμα αυξάνονται αθροιστικά τα επίπεδα της οιστραδιόλης στον οργανισμό. Όταν αυτό θέλουμε να αποφευχθεί, τότε κάνουμε την θεραπεία της εξωσωματικής στον φυσικό κύκλο της γυναίκας.
Παρακολουθείται η ανάπτυξη του ωοθυλακίου που παράγει η γυναίκα στη διάρκεια του φυσικού της κύκλου με υπερηχογραφήματα και εξετάσεις αίματος.
Στην διαδικασία της ωοληψίας, παίρνουμε το ένα ωάριο που παράγεται φυσιολογικά και το γονιμοποιούμε με το σπέρμα του συζύγου.
Το έμβρυο που προκύπτει το τοποθετούμε στη μήτρα, ακριβώς όπως γίνεται η εμβρυομεταφορά στον φαρμακευτικό κύκλο.
Την ημέρα της ωοληψίας, ο σύζυγος/σύντροφος δίνει το σπέρμα, το οποίο θα γονιμοποιήσει τα ωάρια.
Κλασσική IVF
Στη απλή γονιμοποίηση τα ωάρια τοποθετούνται μαζί με το σπέρμα – το οποίο έχει υποστεί προετοιμασία – στα τρυβλία όπου παραμένουν για 16 με 20 ώρες σε ελεγχόμενες συνθήκες εργαστηρίου – κλιβάνους – για να επιτευχθεί η γονιμοποίηση.
Μικρογονιμοποίηση – ICSI (intracytoplasmic sperm injection)
H μικρογονιμοποίηση – συχνά αναφέρεται με τα αρχικά ICSI – αναπτύχθηκε το 1992. Είναι μία τεχνική που γίνεται στο εργαστήριο και αποτελεί πλέον μέρος της θεραπείας της εξωσωματικής γονιμοποίησης. Ένα μορφολογικά φυσιολογικό σπερματοζωάριο εισάγεται απευθείας στο κυτταρόπλασμα ενός ώριμου ωαρίου διαπερνώντας με αυτόν τον τρόπο, τη διαφανή ζώνη και την κυτταρική μεμβράνη του ωαρίου.
Ενδείξεις για χρήση μικρογονιμοποίησης
- Χαμηλός αριθμός σπερματοζωαρίων ανά ml (ολιγοσπερμία)
- Χαμηλή κινητικότητα του σπέρματος (ασθενοσπερμία)
- Υψηλό ποσοστό σπερματοζωαρίων που εμφανίζουν παθολογική μορφολογία (τερατοσπερμία)
- Σπερματοζωάρια που έχουν ληφθεί με χειρουργική τεχνική
- Προβλήματα στην ένωση ή προβλήματα διείσδυσης του σπερματοζωαρίου στο ωάριο
- Ιστορικό αποτυχίας γονιμοποίησης ή χαμηλή γονιμοποίηση σε προηγούμενη προσπάθεια εξωσωματικής γονιμοποίησης
- Ανεξήγητη υπογονιμότητα
- Κατεψυγμένο σπέρμα σε μικρή ποσότητα
- Όταν πρόκειται να ακολουθήσει Προεμφυτευτική Γενετική Διάγνωση Εμβρύου
Βλαστοκύστη είναι το έμβρυο που έχει συνεχίσει τις κυτταρικές διαιρέσεις του και έχει φτάσει στην 5η ημέρα της ανάπτυξής του. Στο στάδιο αυτό, έχει 50 με 200 κύτταρα, διογκώνεται και αυξάνεται σε μέγεθος, σχηματίζει στο εσωτερικό του μια κοιλότητα και είναι έτοιμο να εκκολαφθεί από την διαφανή ζώνη και να εμφυτευτεί.
Τα πλεονεκτήματα της καλλιέργειας των εμβρύων μέχρι το στάδιο της βλαστοκύστης είναι:
- την 5η ημέρα υπάρχει καλύτερος συγχρονισμός μεταξύ του ενδομητρίου και των εμβρύων
- το ενδομήτριο με την επίδραση της προγεστερόνης παρουσιάζει λιγότερες συσπάσεις
- τα έμβρυα που έχουν συνεχίσει την ανάπτυξή τους μέχρι το στάδιο της βλαστοκύστης έχουν αποδείξει ότι έχουν καλύτερο δυναμικό ανάπτυξης και επομένως με αυτόν τον τρόπο είναι δυνατόν να επιλεχθούν τα καλύτερα από τα έμβρυα για εμβρυομεταφορά.
- Ενδεχομένως όλα τα έμβρυα δεν θα συνεχίσουν την ανάπτυξή τους μέχρι το στάδιο της βλαστοκύστης όταν βρίσκονται εκτός του σώματος της γυναίκας, επομένως κάποια έμβρυα θα αναπτυχθούν καλύτερα εάν μεταφερθούν στη μήτρα σε πιο σύντομο χρονικό διάστημα.
- Κατάψυξη εμβρύων στο στάδιο αυτό, γίνεται σε μικρότερο αριθμό εμβρύων.
Στις περιπτώσεις στις οποίες ο άνδρας έχει πλήρη απουσία σπερματοζωαρίων κατά την εκσπερμάτιση (αζωοσπερμία), τα σπερματοζωάρια μπορεί να ληφθούν από την επιδιδυμίδα ή από τους όρχεις με χειρουργική επέμβαση από ουρολόγο.
Η λήψη των σπερματοζωαρίων γίνεται απ’ ευθείας, είτε με αναρρόφηση με βελόνα (FNA), είτε με βιοψία κατά την οποία παίρνονται μικρά τεμάχια ορχικού ιστού.
Η αζωοσπερμία, δηλαδή η απουσία σπερματοζωαρίων από το σπέρμα, διακρίνεται σε αποφρακτική και μη αποφρακτική αζωοσπερμία.
Αποφρακτική Αζωοσπερμία
Υπάρχει έλλειψη σπερματοζωαρίων από το σπέρμα, αλλά η παραγωγή σπερματοζωαρίων από τους όρχεις είναι κανονική. Στην περίπτωση αυτήν τα σπερματοζωάρια δεν εμφανίζονται στο σπέρμα λόγω απόφραξης των σπερματικών πόρων ή ακόμα και σε συγγενή έλλειψη αυτών.
Μη Αποφρακτική Αζωοσπερμία
Στην περίπτωση αυτήν η έλλειψη σπερματοζωαρίων οφείλεται σε αδυναμία παραγωγής τους από τους όρχεις. Σε ένα ποσοστό 50% από τους άνδρες που έχουν μη αποφρακτική αζωοσπερμία, μπορεί να υπάρχουν κάποιες περιοχές στον όρχι, που παράγουν σπερματοζωάρια, τα οποία όμως δεν εμφανίζονται στο σπέρμα που λαμβάνεται κατά την εκσπερμάτιση, αν και δεν υπάρχει απόφραξη των σπερματικών πόρων. Σε αυτές τις περιπτώσεις, με τη βιοψία που λαμβάνεται απευθείας από τους όρχεις, μπορεί να βρεθούν σπερματοζωάρια και να χρησιμοποιηθούν για την γονιμοποίηση των ωαρίων.
Τα σπερματοζωάρια που λαμβάνονται με αυτόν τον τρόπο, έχουν πολύ χαμηλή κινητικότητα και γι’ αυτό πάντα γίνεται και μικρογονιμοποίηση (ICSI).
Ο ορχικός ιστός μπορεί να καταψυχθεί και να αποθηκευτεί για να χρησιμοποιηθεί και σε επόμενους κύκλους θεραπείας.
Η κατάψυξη σπέρματος και ορχικού ιστού δίνει την δυνατότητα της αποθήκευσης και χρήσης αυτών σε μελλοντική θεραπεία εξωσωματικής γονιμοποίησης.
ΕΝΔΕΙΞΕΙΣ
Όταν ο αριθμός των σπερματοζωαρίων στο σπέρμα είναι πολύ μικρός και ενδέχεται να μηδενιστεί στο μέλλον, ο άνδρας έχει τη δυνατότητα να αποθηκεύσει το γενετικό του υλικό.
Σε κάποιες περιπτώσεις, άνδρες σε αναπαραγωγική ηλικία, χρειάζεται να υποβληθούν σε θεραπείες, οι οποίες ενδεχομένως να προκαλέσουν βλάβη στην σπερματογένεση, όπως οι χημειοθεραπείες. Στις περιπτώσεις αυτές το σπέρμα τους μπορεί να καταψυχθεί πριν υποβληθούν στις θεραπείες αυτές.
Από το 1983, που γεννήθηκε το πρώτο μωρό από κατάψυξη εμβρύων, η κρυοσυντήρηση των εμβρύων αποτελεί μέρος της Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής.
Επειδή υπάρχει η δυνατότητα κατάψυξης και αποθήκευσης των εμβρύων, αυξάνονται οι δυνατότητες σύλληψης από τη θεραπεία της εξωσωματικής γονιμοποίησης, ενώ συγχρόνως μειώνεται η μη χρησιμοποίηση και η απώλεια των εμβρύων που έχουν δημιουργηθεί από τη θεραπεία αυτήν.
Τα έμβρυα που έχουν καταψυχθεί και αποθηκευτεί, μπορεί να χρησιμοποιηθούν σε έναν άλλο κύκλο θεραπείας.
Από τα έμβρυα όμως, που υπόκεινται στην διαδικασία της κατάψυξης – στους –196οC – υπάρχει το ενδεχόμενο να μην επιβιώσουν όλα. Στατιστικά περίπου το 80% των εμβρύων επιβιώνουν από αυτήν τη διαδικασία της κατάψυξης και απόψυξης.
Τα τελευταία χρόνια, για διαφόρους λόγους, κυρίως κοινωνικούς, οι γυναίκες, καθυστερούν να αποκτήσουν παιδιά. Η γονιμότητα όμως, είναι άμεσα συνυφασμένη με την ηλικία της γυναίκας. Και ενώ στις ηλικίες μεταξύ 20 και 28 χρονών, η γονιμότητα είναι μεγαλύτερη, στην ηλικία των 35 χρονών, οι πιθανότητες σύλληψης ανά μήνα, μειώνονται στο μισό και στην ηλικία των 40, μειώνονται ακόμα περισσότερο. Πολύ σημαντικό είναι ότι η κρυοσυντήρηση των ωαρίων προσφέρει την ευκαιρία της συντήρησης των ωαρίων στην ηλικία της γυναίκας κατά την οποία κρυοσυντηρήθηκαν. Ενώ δηλαδή η χρονολογική ηλικία της γυναίκας όταν αυτή η γυναίκα θελήσει να τα χρησιμοποιήσει και να αποκτήσει παιδάκι θα έχει αυξηθεί, η βιολογική ηλικία των ωαρίων θα έχει παραμείνει όπως όταν κρυοσυντηρήθηκαν.
Επίσης, η τεχνική αυτή μπορεί να βοηθήσει και τις γυναίκες στην συντήρηση της γονιμότητάς τους όταν οι γυναίκες αυτές πρόκειται να υποβληθούν σε κάποια από τις θεραπείες, οι οποίες συνήθως προκαλούν καταστροφή των ωοθυλακίων και των ωαρίων στις ωοθήκες τους, όπως είναι οι ακτινοθεραπείας ή η χρήση φαρμάκων χημειοθεραπείας.
Δείτε επίσης:
Νομικό πλαίσιο – Παρένθετη μητρότητα